Hukuki Yaptırımlar
Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adları tescil ile oluşturulan bir takım hakları tesis eder. İlk olarak tescilli bir coğrafi işaret bir ürün üzerinde kullanıldığında mutlaka ilgili menşe adı veya mahreç işareti amblemi de ürün üzerinde yer almak zorundadır.
Tescil edilen bir coğrafi işaret, tescil belgesinde yer alan özelliklere uygun olarak üretilmeyen ürünler üzerinde kullanılamaz. Ayrıca coğrafi işaret ibaresini çağrıştıran ve bu şekilde algı oluşturacak kullanımlar da kanun ile yasaklanmıştır. Bu durum, ürün üzerinde amblem kullanılmasa dahi geçerlidir.
Örneğin Antep Baklavası coğrafi işareti, bu özelliklere sahip olmayan ürün üzerinde kullanılamayacağı gibi, “Antep Usulü Baklava, Antep Baklavası tipinde, Antep Baklava” gibi ibareler de uygun özellikleri haiz olmayan ürünler üzerinde kullanılamaz.
Coğrafi işaretlerden farklı olarak geleneksel ürün adında ise tescil belgesindeki şartlara uyum zorunluluğu ancak amblem kullanımı varsa ortaya çıkar. Amblem kullanılmadan ürün üzerinde sadece tescilli geleneksel ürün adı ibaresi yer alıyorsa tescilde belirtilen özelliklere uyum şartı aranmaz.
Tescil edilen bir coğrafi işaret, tescil belgesinde yer alan özelliklere uygun olarak üretilmeyen ürünler üzerinde kullanılamaz. Ayrıca coğrafi işaret ibaresini çağrıştıran ve bu şekilde algı oluşturacak kullanımlar da kanun ile yasaklanmıştır. Bu durum, ürün üzerinde amblem kullanılmasa dahi geçerlidir.
Örneğin Antep Baklavası coğrafi işareti, bu özelliklere sahip olmayan ürün üzerinde kullanılamayacağı gibi, “Antep Usulü Baklava, Antep Baklavası tipinde, Antep Baklava” gibi ibareler de uygun özellikleri haiz olmayan ürünler üzerinde kullanılamaz.
Coğrafi işaretlerden farklı olarak geleneksel ürün adında ise tescil belgesindeki şartlara uyum zorunluluğu ancak amblem kullanımı varsa ortaya çıkar. Amblem kullanılmadan ürün üzerinde sadece tescilli geleneksel ürün adı ibaresi yer alıyorsa tescilde belirtilen özelliklere uyum şartı aranmaz.
Coğrafi işaretler için hukuki yaptırımlar
Tescilli coğrafi işaretin aşağıda belirtilen biçimdeki kullanımları coğrafi işaret hakkına tecavüz sayılır:
a) Coğrafi işaret tesciline konu ürünün özelliklerini taşımadığı hâlde, coğrafi işaretin ününden yarar sağlayacak şekilde ya da tescil kapsamındaki ürünler veya bunlarla ilişkilendirilebilecek nitelikteki ürünlerle ilgili olarak coğrafi işaretin veya amblemin ticari amaçlı olarak doğrudan veya dolaylı kullanımı.
b) Ürünün gerçek menşeini veya coğrafi işaretin tercümesini veya stilinde, tarzında, tipinde, türünde, yöntemiyle, orada üretildiği biçimde gibi açıklamaları içerse bile coğrafi işaretin kötüye kullanımı, taklidi veya coğrafi işareti çağrıştıran şekilde kullanımı.
c) Coğrafi işareti taşıyan ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtımında ya da ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede, ürünün tescil kapsamındaki nitelikleri ile menşeine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı herhangi bir açıklama ya da işarete yer verilmesi.
ç) Coğrafi işarete ilişkin amblemin tüketiciyi yanıltıcı biçimde kullanımı.
Coğrafi işareti kullanma hakkına sahip olanlar, coğrafi işaretten doğan haklara tecavüz sayılan fiilleri tescil ettirene noter vasıtasıyla bildirerek dava açılmasını talep edebilir.
Tescil ettirenin talebi kabul etmemesi veya bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde dava açmaması hâlinde, kullanma hakkına sahip olanlar, yapılan bildirimi de ekleyerek dava açabilir.
Açılan dava tescil ettirene ihbar olunur. Ancak ciddi bir zarar tehlikesi karşısında, kullanma hakkına sahip olanlar, süreyle bağlı kalmaksızın ihtiyati tedbire karar verilmesini mahkemeden talep edebilir. İhtiyati tedbire karar verilmesi durumunda dava açılabilmesi için belirtilen sürenin dolması beklenmez.
Coğrafi işaretin tescilli olduğuna ilişkin kaydın ürün, ambalaj veya fatura üzerine konulmamış olması, eylemi tecavüz olmaktan çıkarmaz.
Coğrafi işaret başvurusu yayımlandığı takdirde başvuru yapan, yukarıda belirtilen tecavüzlerden dolayı hukuk davası açma hakkına sahiptir.
(6769 Sayılı SMK Madde 53)
a) Coğrafi işaret tesciline konu ürünün özelliklerini taşımadığı hâlde, coğrafi işaretin ününden yarar sağlayacak şekilde ya da tescil kapsamındaki ürünler veya bunlarla ilişkilendirilebilecek nitelikteki ürünlerle ilgili olarak coğrafi işaretin veya amblemin ticari amaçlı olarak doğrudan veya dolaylı kullanımı.
b) Ürünün gerçek menşeini veya coğrafi işaretin tercümesini veya stilinde, tarzında, tipinde, türünde, yöntemiyle, orada üretildiği biçimde gibi açıklamaları içerse bile coğrafi işaretin kötüye kullanımı, taklidi veya coğrafi işareti çağrıştıran şekilde kullanımı.
c) Coğrafi işareti taşıyan ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtımında ya da ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede, ürünün tescil kapsamındaki nitelikleri ile menşeine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı herhangi bir açıklama ya da işarete yer verilmesi.
ç) Coğrafi işarete ilişkin amblemin tüketiciyi yanıltıcı biçimde kullanımı.
Coğrafi işareti kullanma hakkına sahip olanlar, coğrafi işaretten doğan haklara tecavüz sayılan fiilleri tescil ettirene noter vasıtasıyla bildirerek dava açılmasını talep edebilir.
Tescil ettirenin talebi kabul etmemesi veya bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde dava açmaması hâlinde, kullanma hakkına sahip olanlar, yapılan bildirimi de ekleyerek dava açabilir.
Açılan dava tescil ettirene ihbar olunur. Ancak ciddi bir zarar tehlikesi karşısında, kullanma hakkına sahip olanlar, süreyle bağlı kalmaksızın ihtiyati tedbire karar verilmesini mahkemeden talep edebilir. İhtiyati tedbire karar verilmesi durumunda dava açılabilmesi için belirtilen sürenin dolması beklenmez.
Coğrafi işaretin tescilli olduğuna ilişkin kaydın ürün, ambalaj veya fatura üzerine konulmamış olması, eylemi tecavüz olmaktan çıkarmaz.
Coğrafi işaret başvurusu yayımlandığı takdirde başvuru yapan, yukarıda belirtilen tecavüzlerden dolayı hukuk davası açma hakkına sahiptir.
(6769 Sayılı SMK Madde 53)
Geleneksel ürün adı için hukuki yaptırımlar
Tescilli geleneksel ürün adının aşağıda belirtilen biçimdeki kullanımları geleneksel ürün adı hakkına tecavüz sayılır:
Geleneksel ürün adı tescilinde belirtilen ürün özelliklerini taşımadığı halde, kullanılması öngörülen amblemin tescilli ürün adı ile birlikte kullanılması suretiyle, ürünün ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kullanımı veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran ürünlerle ilgili olarak tescilli ürün adına tahsis edilen amblemin ticari amaçlı kullanımı.
b) Amblemin tüketiciyi yanıltıcı biçimde kullanımı.
c) Geleneksel ürün adı tescilinde belirtilen ürün özelliklerini ve tescilli ürün adı için kullanılması öngörülen amblemi taşımadığı hâlde, ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtım ve reklamında veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede ürünün tescilde belirtilen özellikleri taşıdığına ilişkin yanıltıcı herhangi bir açıklama veya belirtiye yer verilmesi.
Geleneksel ürün adı hakkına tecavüz edildiğinin bu adı kullanım hakkına sahip olanlarca tespit edilmesi hâlinde, tecavüz bu kişilerce tescil ettirene noter vasıtasıyla bildirilerek dava açması talep edilebilir.
Tescil ettirenin talebi kabul etmemesi veya bildirimi aldığı tarihten itibaren üç ay içinde gerekli davayı açmaması hâlinde, kullanma hakkına sahip olanlar, yapılan bildirimi de ekleyerek dava açabilir.
Açılan dava tescil ettirene ihbar olunur. Ancak ciddi bir zarar tehlikesi karşısında, kullanma hakkına sahip olanlar, süreye bağlı kalmaksızın ihtiyati tedbire karar verilmesini mahkemeden talep edebilir. İhtiyati tedbire karar verilmesi hâlinde, dava açılabilmesi için belirtilen sürenin dolması beklenmez.
Geleneksel ürün adı başvurusu, yayımlandığı takdirde, başvuruyu yapan, geleneksel ürün adına yönelik bu maddede sayılan tecavüzlerden dolayı hukuk davası açma hakkına sahiptir.
Tecavüz eden, başvurudan veya kapsamından haberdar edilmiş ise başvurunun yayımlanmamış olmasına bakılmaz. Tecavüz edenin kötüniyetli olduğuna mahkeme tarafından hükmolunursa başvurunun yayımından önce de tecavüzün varlığı kabul edilir.
Geleneksel ürün adı başvurusu yayımlandığı takdirde başvuru yapan, yukarıda belirtilen tecavüzlerden dolayı hukuk davası açma hakkına sahiptir.
(6769 Sayılı SMK Madde 54)
Geleneksel ürün adı tescilinde belirtilen ürün özelliklerini taşımadığı halde, kullanılması öngörülen amblemin tescilli ürün adı ile birlikte kullanılması suretiyle, ürünün ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kullanımı veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran ürünlerle ilgili olarak tescilli ürün adına tahsis edilen amblemin ticari amaçlı kullanımı.
b) Amblemin tüketiciyi yanıltıcı biçimde kullanımı.
c) Geleneksel ürün adı tescilinde belirtilen ürün özelliklerini ve tescilli ürün adı için kullanılması öngörülen amblemi taşımadığı hâlde, ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtım ve reklamında veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede ürünün tescilde belirtilen özellikleri taşıdığına ilişkin yanıltıcı herhangi bir açıklama veya belirtiye yer verilmesi.
Geleneksel ürün adı hakkına tecavüz edildiğinin bu adı kullanım hakkına sahip olanlarca tespit edilmesi hâlinde, tecavüz bu kişilerce tescil ettirene noter vasıtasıyla bildirilerek dava açması talep edilebilir.
Tescil ettirenin talebi kabul etmemesi veya bildirimi aldığı tarihten itibaren üç ay içinde gerekli davayı açmaması hâlinde, kullanma hakkına sahip olanlar, yapılan bildirimi de ekleyerek dava açabilir.
Açılan dava tescil ettirene ihbar olunur. Ancak ciddi bir zarar tehlikesi karşısında, kullanma hakkına sahip olanlar, süreye bağlı kalmaksızın ihtiyati tedbire karar verilmesini mahkemeden talep edebilir. İhtiyati tedbire karar verilmesi hâlinde, dava açılabilmesi için belirtilen sürenin dolması beklenmez.
Geleneksel ürün adı başvurusu, yayımlandığı takdirde, başvuruyu yapan, geleneksel ürün adına yönelik bu maddede sayılan tecavüzlerden dolayı hukuk davası açma hakkına sahiptir.
Tecavüz eden, başvurudan veya kapsamından haberdar edilmiş ise başvurunun yayımlanmamış olmasına bakılmaz. Tecavüz edenin kötüniyetli olduğuna mahkeme tarafından hükmolunursa başvurunun yayımından önce de tecavüzün varlığı kabul edilir.
Geleneksel ürün adı başvurusu yayımlandığı takdirde başvuru yapan, yukarıda belirtilen tecavüzlerden dolayı hukuk davası açma hakkına sahiptir.
(6769 Sayılı SMK Madde 54)